WDYTYA zondag: conference day

Zondagmorgen stond ik vroeg naast mijn bed. Onder de douche vandaan ontdekte ik dat mijn wekker me op de Nederlandse tijd wakker had gemaakt. Een uur eerder dan de bedoeling was. Het extra uurtje tot het ontbijt gebruikte ik om op de site van PBS de derde aflevering van Faces of America te kijken. Ook hier wordt een aantal celebreties geconfronteerd met stukjes van hun familiegeschiedenis. De formule verschilt van WDYTYA. In één uitzending zitten meerdere beroemdheden, verzameld rond één thema, waarover ieder van hen praat met gastheer Henry Louis Gates jr. Op tafel ligt een groot plakboek met het resultaat van onderzoek naar hun voorouders. De beroemdheden gaan dus niet zelf op pad voor hun familiegeschiedenis. Aan het eind van de uitzending ook nu de vraag ‘wat betekent het voor jou persoonlijk dat je dit van je familiegeschiedenis weet?’
De meeste hoofdpersonen zagen hoe hun familiegeschiedenis eeuwen terug ging op het Amerikaanse continent. Zo niet cellist Yo-Yo Ma. Zijn vader vertrok uit China naar Frankrijk en later (met vrouw en Yo-Yo) naar de Verenigde Staten. Vader vertelde Yo-Yo niet zoveel over zijn afkomst. Faces of America ging naar China en vond daar verre familieleden en zijn genealogie, bewaard door een achterneef. Die verborg het manuscript ten tijde van Culturele Revolutie. Hij metselde het in de muur van het familiehuis. De vader van Yo-Yo stond er nog in vermeld. De genealogie was rond 1700 begonnen door een lid van de Ma-clan. Die noteerde daarbij de generaties die hem voorgingen, teruggaand tot het midden van de vijftiende eeuw.
Het handschrift bevatte nog iets opmerkelijks. De cellist wist wel dat hij naast de clannaam ´Ma´ de naam ´Yo´ als ‘generatienaam’ heeft, net als de generatiegenoten van zijn familie. Verrassend was dat de generatienamen als een programma voor de toekomst opgenomen zijn in de genealogie, dus ook ‘Yo’ en ‘de namen van de komende dertig generaties’ (aldus Henry Louis Gates). Fascinerend. Deze verrassing raakte Yo-Yo zichtbaar: emotie-televisie. Een Amerikaanse internet columnist spreekt, met de VS-versie van WDYTYA ook nog op komst (vanaf 5 maart), over ‘roots-tv’ als de nieuwe tak van ‘reality tv’. En op 8 maart is een aantal hoofdrolspelers van beide programma´s bij Oprah te gast.

Voor WDYTYA Live is zondag de rustige dag. Een enkele verenigings-stand was al verlaten. Niet elke vereniging heeft de vrijwilligers en middelen om een stand gedurende drie dagen bezet houden. Voordeel van die relatieve rust is dat het rond de stands niet zo druk is. Standhouders hebben meer tijd voor je, drukken een folder in je hand en proberen je soms ook naar binnen te loodsen.
Nu ik gisteren - onvoorbereid - bij de National Archives wat onderzoek naar een Engelse voorouder van mijn zwager deed, trok ik hier ook maar de stoute schoenen aan en meldde me voor een ´ask the experts´ sessie. Er was nog geen rij van wachtenden dus een begeleidster bracht me bij een van de tafels, naar een expert die in Essex thuis is. De uitkomst was dezelfde als na mijn zoektocht gisteren: niets te vinden op internet. Ook nu de suggestie te zoeken in de DTB-films van de St.-Nicholas parochie van Harwich bij de Society of Genealogists. Leuk om zo´n sessie mee te maken, en prima geholpen!

Vervolgens nog een workshop gepakt van Paul Gorry (National Archives of Ireland) over ontwikkelingen op het gebied van de internetgenealogie in zijn land. Ook daar komt veel digitaal beschikbaar. Hij demonstreerde onder andere www.irishgenealogy.ie, een portal die vorig jaar opnieuw gelanceerd werd en die snel groeit (met gratis databases en images). Van Ierland maakte ik de overstap naar Schotland. Even bijpraten met Bruce Durie. Hij heeft bij de University of Strathclyde (Glasgow) een drietraps opleiding ´Genealogical studies´ opgezet, waarbij de laatste recht geeft op de masterdegree (MSc)  Ik viel met mijn neus in de boter …. de whisky (in Schotland zonder e). Hij schonk net voor zijn bezoekers zijn eigen ´Durie whisky´ (Rossend Castle), aangelengd met wat water. Na de verbroedering volgde een goed gesprek.

Tenslotte pikte ik nog een paar lezingen mee van de ´Conference´. Om op zondag wat meer bezoekers te trekken heeft men een ´conference´ bedacht met drie lezingen in het WDYTYA theater door bekende sprekers. Wie ingeschreven heeft voor de conference (en extra betaald) mag ook gebruik maken van de ´netwerkruimte´. De lezingen waren uitverkocht, de netwerkruimte zo goed als leeg. Peter Christian, auteur van een boek over dit onderwerp, hield een lezing over de (nabije) toekomst van internetgenealogie. Lastig voor de Engelse genealoog is het overzicht te houden wat op welke (al dan niet commerciële) site beschikbaar is. Hij voorziet wat de commerciële aanbieders betreft nieuwe overnames en samengaan van bedrijven. Ook ‘cross licensing’ zal zich verder ontwikkelen. Hierbij gebruiken commerciële partijen bijvoorbeeld elkaars indices. Zo hoeven zij niet allebei dezelfde bronnen te indiceren. Ook Familysearch van de Mormonen gebruikt indices van commerciëlen (bijv. Findmypast). Beide partijen doen hier hun voordeel mee.      

Halverwege de middag pakte ik mijn biezen en wandelde naar het Olympia metro station, op weg naar vliegveld Heathrow.  De metro zat vol met WDYTYA-gangers. Tegenover me kwam een jonge vrouw met haar moeder zitten. Ze waren bij een van de presentaties van een ‘celebrity’ geweest in het WDYTYA theater. De dochter mopperde tegen haar moeder dat die beroemdheden wel erg veel aandacht krijgen. De BBC zoekt het familieverleden gratis uit en de celebrity krijgt er nog een mooie familievideo bij ook. Ze klaagde niet alleen, maar gaf ook het alternatief: laat zien hoe een man of vrouw ‘from the street’ afstamt van een beroemdheid. Een Engelse variant van het Nederlandse Verre Verwanten doemde voor me op.

De BBC heeft de series 9 en 10 in voorbereiding. Wij staan aan de vooravond van de eerste Nederlandse WDYTYA. Ik kijk er naar uit. De eerste programma’s met Nederlandse celebreties – waarvoor het Centraal Bureau voor Genealogie vooronderzoek deed - zijn opgenomen en het materiaal is veelbelovend. Zal het programma bij ons ook zo’n stimulerend effect hebben op de belangstelling voor familiegeschiedenis? En komt er vervolgens ook een ‘Gezichten van Nederland’ of ‘Koppen van Nederland’ naar de formule van Faces of America? Ook deze titel laat zich niet gemakkelijk vertalen.