De Duitse koepel heeft zestig leden (verenigingen) die samen ruim 20.000 leden tellen. Ook de Nederlandse WGOD (Werkgroep Genealogisch Onderzoek Duitsland) is lid. De Genealogentag is in dit organisatorisch versnipperde veld de gelegenheid bij uitstek elkaar te ontmoeten, te informeren en te zien wat de ontwikkelingen zijn.
De stad Bielefeld stelde voor de openingsbijeenkomst op vrijdagavond de fraaie raadszaal in het nieuwe stadhuis ter beschikking. Na de traditionele openingswoorden van voorzitters en de Oberbürgermeister volgde de feestrede van Prof.Dr. Reinhard Vogelsang over de industrialisatie van Bielefeld. Dit in het kader van het congresthema ´genealogie en industriegeschiedenis´. Hij schetste hoe de traditionele linnenhandel op basis van in huisnijverheid geweven linnen in de negentiende eeuw verdween. Linnenkooplieden zetten linnenfabrieken op. Die vormden de motor voor verdere industrialisatie, voor bijvoorbeeld het ontstaan van machinefabrieken. De industrialisatie van de regio was een belangrijke reden voor het verdwijnen van de traditionele Hollandgängerei begin negentiende eeuw. Het was niet meer nodig voor werk in het voorjaar van Westfalen naar Nederland te trekken om in de herfst weer naar huis terug te keren. Er was werkgelegenheid dichter bij huis.
De congresactiviteiten vonden verder plaats in de Stadthalle van Bielefeld. In een grote ronde ruimte stonden in twee cirkels de zestig kramen opgesteld van de genealogische markt. Na ontvangst van mijn badge maakte ik zaterdagmorgen eerst een snelle ronde langs de stands van uitgevers, verenigingen, archieven, computerprogramma´s. Verzamelde wat folders voor thuis en kocht de versie 2010 van de CompGen uitgave Ahnenforschung. Dit is een onderzoekgids in de vorm van een jaarlijks geactualiseerd tijdschrift met een bundel artikelen. Opvallend was het grote aantal genealogische computerprogramma´s dat op de markt aanwezig was, waaronder het Nederlandse ProGen. Johan Mulderij en Dinant Scholte in ´t Hoff hebben zo´n 10 procent van hun 12.000 gebruikers in Duitsland.
FamilySearch.org van de Mormonen had een ruime stand. Zij demonstreerden onder andere hun mooie webapplicatie voor het indiceren van bronnen, waarbij een scan van de bron gecombineerd is met een invoerscherm. Bij bronnen met een vaste layout is de uit het origineel over te nemen informatie geel gemarkeerd.
Twee andere opvallende stands waar ik wat langer bij stil stond waren die van Marco Fischer en Karin Jauch. Twee heel uiteenlopende producten brachten zij onder de aandacht. Fischer houdt zich bezig met de combinatie kartografie en genealogie. Hij is coördinator van het CompGen project "Historische Landkarten inGoogleEarth". Ruim vijfduizend historische kaarten zijn gescand en kunnen als 'overlay' in GoogleEarth gebruikt worden. Hij gaf ook een lezing over dit onderwerp. Historische kaarten kunnen hierbij over GoogleEarth gelegd worden (meer info op wiki-de.genealogy.net). Op de genealogische markt demonstreerde hij zijn shareware programma Gedcom2Map. Een leuk gereedschap om met hulp van een gedcom bestand dat je uit je stamboomprogramma haalt de plaatsen op een kaart zichtbaar te krijgen. Je kunt bijvoorbeeld migratiebewegingen van een familie door de tijd heen zichtbaar maken, of geboorte-, huwelijks- en overlijdensplaatsen. De kaarten zijn als afbeelding in een website of publicatie te plaatsen.
Karin Jauch bedient de genealogische markt met een heel ander product. Haar bedrijf 'Genealogie-Reisen' neemt je mee op stap door Baden-Württemberg. Zij verzorgt maatwerk, een reis door de plaats of streek waar de familie vandaan komt. Zo nodig doet zij zelf eerst het genealogisch onderzoek.
Op zaterdag van negen tot zes en zondagmorgen van negen tot half een was er een stevig programma van lezingen en workshops, in vier parallelle sessies. Workshops duurden over het algemeen een uur, lezingen een half uur. Dat is een mooie lengte die de spreker dwingt zijn lezing compact te presenteren. Met het grote aanbod aan lezingen was er voor elk wat wils, van beginner tot gevorderde onderzoeker. Een deel van de lezingen was rond het congresthema gegroepeerd. Er was een aantal wat meer methodische lezingen en er was veel aandacht voor computergenealogie. Een kleine greep uit het aanbod:
Verwandt.de presenteerde zich in een van de workshops. Het moederbedrijf van deze genealogische sociale netwerksite is in Duitsland gevestigd en heeft de laatste jaren zijn vleugels over de grens uitgeslagen. De website is in veertien talen beschikbaar, waaronder het Nederlands (www.verwant.nl) en sinds kort het Turks. Samen tellen zij nu 10 miljoen gebruikers, met 100 miljoen profielen (personen). Dat betekent een gemiddelde van 10 personen per gebruiker. De site is dus succesvol in het binnenhalen van gebruikers. Maar die doen vervolgens niet zo veel met hun account, beperken het familienetwerkje dat zij opbouwen tot zichzelf en hun directe verwanten. Het is niet verwonderlijk dat Verwandt.de na de opstartfase nu wat meer gaat kijken naar de wensen van de genealoog, naar de faciliteiten die genealogische desktop programma's bieden. Dat verklaart ook waarom dit bedrijf met stand en workshop aanwezig was op de Deutsche Genealogentag. Daniel Oppenkowski van Verwandt.de kondigde bijvoorbeeld aan dat bij de verdere uitbouw aandacht komt voor de mogelijkheid van bronverantwoording.
De verbeterde toegang tot de Duitse burgerlijke stand door het verruimen van de openbaarheidstermijn per 1 januari 2009 kwam in meerdere lezingen ter sprake. Tot dit jaar was het voor Duitse genealogen erg moeilijk om gegevens uit de burgerlijke stand te krijgen van na 1878. Alleen directe verwanten van personen in de akten konden hier informatie uit krijgen. Vanaf 2009 is de openbaarheidstermijn verruimd naar 110 jaar voor geboorteakten, 80 jaar voor huwelijksakten en 30 jaar voor overlijdensakten. Vanuit genealogische hoek is jarenlang aangedrongen op verruiming van de openbaarheid. Het onderwerp kwam bijvoorbeeld ter sprake in de lezing van de stadsarchivaris van Bielefeld. Hij meldde trots dat hij in februari dit jaar 1600 banden met registers van de burgerlijke stand overgedragen kreeg van het lokale Standesamt. Nog diezelfde dag waren de registers in de archiefadministratie opgenomen en voor het publiek beschikbaar. De toehoorders beloonden de stadsarchivaris hiervoor met applaus. Het bezoek aan de studiezaal en het aantal aangevraagde stukken is in het stadsarchief van Bielefeld dankzij het beschikbaar komen van deze registers bijna verdubbeld.
Dr. Lupold von Lehsten, werkzaam bij het Institut für Personengeschichte in Heinsberg, hield een interessante lezing over de samenwerking van een aantal instellingen in het Duitse taalgebied om te komen tot een portal-website voor online biografische woordenboeken: www.biographie-portal.eu. Dit biografisch portaal is op 6 juli 2009 gelanceerd. Je kunt nu zoeken naar personen in de grote landelijke (Duitstalige) biografische woordenboeken die inmiddels online staan. Hier zullen andere digitale biografische woordenboeken aan toegevoegd worden. Daarbij zoekt het project aansluiting bij de Personennamendatei (PND) van de Deutsche Nationalbibliothek, een database waarin een set persoonsgegevens is opgenomen van auteurs en personen die leven of geleefd hebben en in boeken voorkomen. Iedere persoon krijgt daarbij een uniek nummer. Ik kon de spreker tijdens de lunch vertellen over een vergelijkbaar initiatief in Nederland, het project Biografisch Portaal van het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, waar het CBG ook bij betrokken is.
Zondagmiddag reisde ik terug naar Nederland, na een afwisselende en leerzame Genealogentag, met leuke ontmoetingen met Duitse collega-genealogen.
Volgend jaar is de Deutsche Genealogentag wat verder van huis: van 17-20 september 2010 in Greifswald (Pommeren) aan de Oostzee, georganiseerd door de vereniging Pommersche Greif.
